Là mẹ, ai cũng từng trải qua cảm giác “thót tim” khi thấy con ọc sữa, trớ sữa. Nhất là với những mẹ mới sinh lần đầu, nhìn bé nôn ra cả dòng sữa trắng, mình sẽ rất lo lắng không biết con có bị bệnh gì hay không, có phải sữa mình không hợp, hay cách cho bú chưa đúng. Nhưng mẹ yên tâm, ọc sữa là hiện tượng rất phổ biến ở trẻ sơ sinh, và phần lớn là vô hại nếu mẹ biết cách xử lý và theo dõi đúng cách.

Bài viết này sẽ giúp mẹ hiểu:

• Vì sao bé lại bị ọc sữa?

• Mẹ cần làm gì để hạn chế tình trạng này?

• Khi nào bé ọc sữa là dấu hiệu nguy hiểm?

• Cách bế, cho bú và vỗ hơi đúng chuẩn để bé giảm trớ tối đa.

Hy vọng sau bài viết này mẹ sẽ cảm thấy tự tin hơn, bình tĩnh hơn mỗi khi thấy con ọc sữa.

1. Bé bị ọc sữa là gì? Có nguy hiểm không?

Ọc sữa (trớ sữa) là việc sữa trào ngược từ dạ dày lên miệng, khiến sữa bị đẩy ra ngoài. Bé có thể ọc ngay sau khi bú hoặc trong vòng 30 phút sau đó.

Đa số các trường hợp đều xuất phát từ:

• Dạ dày bé còn nhỏ

• Van dạ dày (cơ thắt thực quản dưới) chưa đóng kín

• Bé bú quá nhanh hoặc nuốt nhiều hơi

• Bé nằm ngay sau khi bú

👉 Ở trẻ dưới 6 tháng, đây là hiện tượng hoàn toàn bình thường.
Khoảng 50–70% trẻ sơ sinh đều bị ọc sữa ít nhất vài lần trong ngày.

Trừ khi bé bị ọc kèm các dấu hiệu nguy hiểm (phần 5), còn lại hiện tượng này không gây ảnh hưởng sức khỏe, bé vẫn tăng cân và phát triển hoàn toàn bình thường.

2. Nguyên nhân bé bị ọc sữa – Mẹ cần hiểu để phòng ngừa

Có 6 nguyên nhân phổ biến khiến bé dễ bị trớ:

2.1. Bé nuốt hơi khi bú

Khi bé bú bình hoặc bú mẹ trong tư thế không đúng, bé sẽ nuốt vào nhiều hơi. Hơi tích lại trong dạ dày sẽ đẩy sữa trào ngược ra ngoài.

Dấu hiệu:

• Bé hay ợ hơi to

• Bé cong lưng hoặc quấy khi bú

• Sau khi bú bụng bé căng, chặt

2.2. Bé bú quá no

Dạ dày trẻ sơ sinh rất nhỏ (tuần đầu chỉ bằng quả nho, 1 tháng bằng quả trứng gà). Khi bé bú quá mức dung tích này, sữa thừa sẽ bị “đẩy ngược” ra.

Đặc biệt các mẹ nhiều sữa dễ khiến bé bú quá no mà không kiểm soát được.

2.3. Bú quá nhanh

Dòng sữa xuống quá mạnh (mẹ nhiều sữa, phản xạ xuống sữa mạnh – MER) hoặc núm ti bình quá to sẽ khiến bé “không kịp nuốt”, dễ bị sặc và ọc.

2.4. Bé nằm ngay sau khi bú

Bà hay nói: “Để con nằm yên cho dễ tiêu hóa”. Nhưng khoa học lại ngược lại:
Nằm ngay sau bú là nguyên nhân số 1 gây ọc sữa.

Vì lúc này, sữa dễ bị đẩy ngược lên miệng.

2.5. Bé bị trào ngược dạ dày sinh lý

Hơn 70% trẻ dưới 4 tháng bị trào ngược. Đây là tình trạng tự nhiên, do cơ thắt thực quản còn yếu.

Tình trạng này sẽ giảm rõ rệt khi bé:

• Biết lật (3–4 tháng)

• Ngồi (6 tháng)

• Ăn dặm (6 tháng)

2.6. Do thay đổi tư thế đột ngột

Bế sốc bé lên ngay sau khi bú, đung đưa mạnh hoặc bé vận động quá nhiều sau khi bú cũng dễ khiến sữa trào ra.

3. Có mấy dạng ọc sữa? Phân biệt để mẹ không lo quá

3.1. Ọc sữa sinh lý – phổ biến và vô hại

Đặc điểm:

• Sữa trào ít, thường 1–2 muỗng

• Không bắn xa

• Bé vẫn cười, bú bình thường

• Không sốt, không quấy nhiều

Đây là dạng 90% bé gặp phải.

3.2. Ọc vọt (projectile vomiting) – cần theo dõi kỹ

Sữa phun xa như vòi nước, có khi vọt cao 20–30cm.

Nếu xuất hiện nhiều lần thì có thể liên quan đến:

• Hẹp phì đại môn vị

• Nhiễm khuẩn tiêu hóa

• Dị ứng đạm sữa bò

3.3. Nôn do bệnh lý

Có thể kèm theo:

• Sốt

• Tiêu chảy

• Không chịu bú

• Thở mệt

• Mệt lả

Trường hợp này cần khám ngay.

4. Mẹ phải làm gì khi bé bị ọc sữa?

Điều quan trọng nhất là khi bé ọc sữa, mẹ không bế sốc hoặc lật bé nhanh.

Mẹ làm theo 4 bước sau:

Bước 1 – Giữ đầu bé nghiêng sang 1 bên

Để sữa không tràn vào khí quản gây sặc.

Bước 2 – Dùng khăn sạch lau miệng và mũi bé

Không chọc tay sâu vào miệng hoặc ngoáy mũi bé.

Bước 3 – Ôm bé thẳng đứng 5–10 phút

Bế vác vai, vỗ nhẹ vùng lưng theo hướng dưới lên trên, giúp đẩy hơi ra ngoài.

Bước 4 – Quan sát 5–10 phút

Nếu bé tỉnh táo bình thường → không sao.
Nếu bé tím tái, khó thở → đưa đi viện ngay.

5. Khi nào bé ọc sữa là nguy hiểm?

Mẹ cần đưa bé đi khám nếu có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

⚠️ Ọc sữa liên tục sau mỗi lần bú

⚠️ Ọc vọt mạnh (bắn xa)

⚠️ Ọc kèm máu hoặc chất màu xanh vàng

Có thể liên quan đến dị tật hoặc tắc ruột.

⚠️ Bé không tăng cân hoặc sụt cân

⚠️ Bé khó thở, tím quanh môi

⚠️ Bé sốt, tiêu chảy, lừ đừ

⚠️ Bé quấy khóc dữ dội khi ăn

6. Cách cho bé bú đúng để giảm 70% tình trạng ọc sữa

6.1. Tư thế bú đúng

• Đầu bé cao hơn thân

• Mũi đối diện đầu ti

• Miệng bé mở rộng, ngậm sâu quầng vú

• Tai – vai – hông trên một đường thẳng

6.2. Điều chỉnh tốc độ dòng sữa

Nếu mẹ nhiều sữa:

• Vắt bớt 10–30ml trước khi cho bú

• Cho con bú bên ít sữa hơn trước

• Nằm nghiêng cho bé bú thay vì ngồi

Nếu bé bú bình:

• Chọn núm ti size nhỏ hơn

• Nghiêng bình tạo dòng sữa chảy nhẹ

• Không bóp bình khi cho bé bú

6.3. Vỗ hơi sau mỗi cữ bú

Thời gian vỗ hơi chuẩn: 10–15 phút
Các tư thế vỗ hơi hiệu quả:

• Bế vác vai

• Cho bé ngồi tựa lòng mẹ

• Cho bé nằm sấp trên đùi mẹ

6.4. Không cho bé nằm ngay sau khi bú

Giữ bé thẳng từ 15–30 phút.
Mẹ có thể dùng địu hoặc ghế nghiêng 30 độ để bé đỡ mệt.

7. Các mẹo giúp hạn chế ọc sữa mà nhiều bà mẹ áp dụng rất hiệu quả

7.1. Chia nhỏ cữ bú

Thay vì 120ml/lần, chia thành 80ml trước – 40ml sau nghỉ 5 phút.

7.2. Tránh để bé bú quá đói

Bé quá đói sẽ bú hối hả, dễ nuốt khí.

7.3. Giữ yên tĩnh khi bé bú

Không rung, không bế đi lại, không bật nhạc lớn.

7.4. Không thay đổi sữa công thức liên tục

Rối loạn tiêu hoá cũng khiến bé trớ nhiều hơn.

7.5. Theo dõi dị ứng đạm sữa bò

Dấu hiệu: nổi mẩn đỏ – quấy khóc – đi phân xanh – trớ nhiều.

8. Bé bị ọc sữa nhiều có ảnh hưởng cân nặng không?

Nếu bé bị trớ sinh lý, vẫn bú tốt, ngủ tốt, tăng cân đều thì mẹ không cần lo.

Tuy nhiên, nếu:

• Bé trớ quá nhiều

• Khoảng cách giữa các lần trớ ngắn

• Bé bú ít dần

• Bé quấy khi bú

… thì đó là dấu hiệu cần theo dõi thêm.

9. Khi nào bé hết ọc sữa?

Hầu hết trẻ sẽ giảm hẳn khi:

• 4 tháng: biết lật, nằm sấp tốt

• 6 tháng: bắt đầu ăn dặm

• 8–12 tháng: dạ dày hoạt động ổn định

Trẻ sơ sinh 2–3 tháng trớ nhiều là bình thường, không ảnh hưởng phát triển.

10. Lời khuyên thật lòng dành cho mẹ

Từ kinh nghiệm của rất nhiều mẹ (và cả mình), mẹ sẽ học được rằng:

• Bé trớ không đáng sợ như mình nghĩ

• Bé lớn lên rất nhanh và tình trạng này sẽ tự hết

• Điều quan trọng nhất là bình tĩnh

• Mẹ càng căng thẳng, con càng nhạy cảm

Hãy nhớ:
Không phải bé trớ sữa là do mẹ làm gì sai.
Đơn giản vì con còn quá nhỏ và hệ tiêu hoá chưa hoàn thiện.

Vậy nên, chỉ cần mẹ hiểu đúng – chăm bé đúng cách – mọi chuyện sẽ ổn.